ลักษณะพันธุกรรมของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนตำแหน่งเดียว (single locus) แต่มีแอลลีนมากกว่า 2 แบบ คือมีแอลลีน IA IB i
จากการศึกษาของ เอฟ เบิร์นสไตน์ (F. Bernstein) เป็นคนแรกที่อธิบายการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของหมู่เลือดในระบบ ABO จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของหมู่เลือดระบบ ABO ดังตาราง
ตารางที่ 1 จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของหมู่เลือดระบบ ABO
จีโนไทป์
|
ฟีโนไทป์
|
IAIA IAi
|
หมู่เลือด A
|
IBIB IBi
|
หมู่เลือด B
|
IAIB
|
หมู่เลือด AB
|
ii
|
หมู่เลือด O
|
ลักษณะพันธุกรรมของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นลักษณะที่ควบคุมด้วยยีน 3 แอลลีน คือ IA IB และ i ดังนั้นยีนที่มีมากกว่า 2 แอลลีน ใน 1 โลคัส เรียกว่า มัลติเปิลแอลลีน (multiple alleles)
ตัวอย่าง พันธุกรรมของ เลือดระบบ ABO ในมนุษย์
IA = สังเคราะห์แอนติเจน A
IB = สังเคราะห์แอนติเจน B
i = ไม่สังเคราะห์แอนติเจน A และ B
แต่แอลลีน IA และ IB จะแสดงออกร่วมกัน คือ สังเคราะห์แอนติเจนทั้งสองชนิด คือ แอนติเจน A และ แอนติเจน B ดังนั้น
IAIA = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ A
IฺBIB = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ B
IฺAIB = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ AB
ii = ไม่มีแอนติเจนเลยเพราะ i เป็นยีนด้อยไม่สามารถสังเคราะห์ แอนติเจนทั้งสองชนิด เลือดหมู่ O
ตัวอย่างพันธุกรรมสีขนของวัว
R1 = นำลักษณะขนสีน้ำตาล , R2 = นำลักษณะขนสีขาว แต่อัลลีล R 1 และ R 2 มี
การแสดงออกร่วมกัน ดังนั้น
R1 R1 = ขนสีน้ำตาล R2R2 = ขนสีขาว
R1R2 = ขนสี Roan ( เส้นขนจะมีทั้งสีน้ำตาลและสีขาวในเส้นเดียวกัน )
จะเห็นว่าอัตราส่วนของจีโนไทพ์ และฟีโนไทพ์ ของการผสมพันธุ์ระหว่างลักษณะเฮทเทอโรไซโกตด้วยกัน จะมีค่าเท่ากัน คือ 1 : 2 : 1 การคำนวณหาจำนวน ชนิด และอัตราส่วนของ เซลล์สืบพันธุ์ จีโนไทพ์ และ ฟีโนไทพ์
การข่มร่วมกันหรือการแสดงออกร่วมกันของจีน
ตามปกติในการปรากฎลักษณะต่าง ๆ แต่ละลักษณะ จะถูกควบคุมโดยคู่จีนเพียงคู่เดียวและมีลักษณะต่าง ๆ หลายลักษณะ ในสิ่งมีชีวิตที่ถูกควบคุมโดยจีนมากกว่าหนึ่งคู่ โดยแต่ละคู่มีการถ่ายทอดเป็นอิสระแก่กัน แต่มีการทำงานร่วมกันในการปรากฏของลักษณะหนึ่ง ๆ ปฏิกิริยาระหว่างจีนแต่ละคู่มีผลต่อการแสดงออกร่วมกันของลักษณะนั้นๆซึ่งมีหลายแบบ ดังนั้นอัตราส่วนของฟีโนไทป์ จะแตกต่างไปจากที่ควรจะได้ ตามกฎการแยกจับคู่อย่างอิสระของหน่วยกรรมพันธุ์ ดังเช่นตัวอย่างต่อไปนี้
1. แบบเสริมสร้างกัน (complementary gene) เป็นจีนที่ทำงานร่วมกันแบบเสริมสร้างซึ่งกันและกัน เช่น ลักษณะสีของดอกในถั่วชนิดหนึ่งถูกควบคุมด้วยจีน 2 คู่ ถ้ามีคู่จีนสำหรับลักษณะเด่นของจีนทั้งสองคู่ปรากฎอยู่ในจีโนไทป์ ลักษณะที่ปรากฎทางฟีโนไทป์ คือ ดอกสีม่วง แต่ถ้าขาดคู่จีนเด่นตัวใดตัวหนึ่งไป ลักษณะที่ปรากฎทางฟีโนไทป์จะเป็นดอกสีขาว ในการปรากฎของดอกสีม่วงและแต่ละคู่จีน ไม่สามารถทำงานโดยอิสระได้ อัตราส่วนของฟีโนไทป์จะได้ ดอกสีม่วง : ดอกสีขาว = 9 : 7
2. แบบส่งอิทธิพลข่มจีนอื่น ( epistasis ) เป็นการทำงานร่วมกัน โดยที่จีนคู่หนึ่งมีอิทธิพลบดบังการแสดงออกของจีนอีกคู่ เช่น ลักษณะสีขนในหนูตะเภาชนิดหนึ่งถูกควบคุมด้วยจีนสองคู่ จีนคู่ที่หนึ่งเป็นจีนที่ควบคุมการสร้างรงควัตถุพวกเมลานิน ( melanin ) โดยที่คู่จีน C เป็นตัวควบคุมให้มีการสร้างรงควัตถุนี้และแสดงลักษณะข่ม คู่จีน c ซึ่งเป็นตัวควบคุมไม่ให้มีการสร้างรงควัตถุจีโนไทป์ cc มีอิทธิพลบดบังการทำงานของจีนคู่ที่สอง คือ B และ b ซึ่งเป็นจีนที่ควบคุมการสะสมรงควัตถุที่สร้างขึ้นมา โดยที่คู่จีน B เป็นตัวควบคุมให้มีการสะสมรงควัตถุอย่างมาก ( สีดำ ) และแสดงลักษณะข่ม คู่จีน b ซึ่งเป็นตัวควบคุมให้มีการสะสมรงควัตถุเพียงปานกลาง ( สีน้ำตาล )
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น